Günümüzde “yapay zeka”, “akıllı uygulamalar” ve “makine öğrenmesi” gibi kavramlar artık hayatımızın her alanına girmek üzere. Bu sistemlerin klasik muhasebe fonksiyonunu nasıl değiştireceği ve bu birimlerde çalışanları gelecekte nelerin beklediği gibi hususlar vurgulanmaktadır.
Geçmişi 1500’lü yıllara kadar dayanan köklü bir meslek olan modern muhasebecilik bugün bir dizi teknolojik gelişmenin ve geçmişle kıyaslanamayacak derecede benzersiz iş yapış biçimlerinin yoğun baskısı altında. Peki muhasebe uzmanları, yarının ve hatta bugünün beklentilerini karşılamaya ne kadar hazır?
Bir miktar!
Konu gelecek olduğunda fikirler ve beklentiler birbirinden farklılaşabiliyor. Ancak bazı mesleklerin farklılaşsa dahi beklentileri karşılama zorunluluğu bulunuyor. Bugün işletmelerin hızla daha fazla kullanmaya başladığı büyük veri analizleri, bulut bilişim teknolojileri, yapay zeka uygulamaları gibi teknolojik gelişmelere geleceğin interneti ya da değerlerin interneti olarak da adlandırılan blok zinciri (Blockchain) teknolojisi de eklendi. Tüm bu teknolojileri başarıyla harmanlayan dijital muhasebe odaklı Start-Up’lar geleneksel muhasebeciliği oldukça zorluyor.
Gerçekten de geleneksel muhasebe fonksiyonunun işletmelerin gelişen beklentilerini orta ve uzun vadede karşılayabilme imkânı bulunmuyor. Tıpkı diğer işletme fonksiyonlarında olduğu gibi muhasebenin de büyük veriden, buluttan ve yapay zekadan yararlanması gerekiyor. Birçok muhasebe ve denetim şirketinin bu teknolojilerin bir kısmını iş modellerine adapte ettiğini ve devamı için de sıkı çalıştığını biliyorum. Özellikle büyük denetim şirketleri bu entegrasyonda başı çekiyor. KPMG, IBM ile Deloitte, Kira ile yapay zeka üzerine ortak çalışmalar gerçekleştiriyor.
Teknolojinin bir işletmenin muhasebe fonksiyonundaki görev dağılımı bugün kısmen ama yakın gelecekte tamamen şu şekilde gerçekleşebilir: Muhasebe kayıtları da dahil olmak üzere belirli standartlar çerçevesinde yapılması gereken tüm işlemleri gerçekleştirmek ve az sonra sayacağım diğer tüm faaliyetlerin altyapısını oluşturmak, blok zincirinin; işletme içi ve dışında işletmeyi ve faaliyetlerini etkileyebilecek tüm verileri toplayıp analiz etmek, büyük verinin; zaman-mekan fark etmeksizin iş yapılmak istenen her yeri işletmeye dönüştürmek, bulut bilişimin; ve son olarak da bütün bu faaliyetleri iyi bir yönetici olarak koordine etmek ve işlerin beklenilen şekilde gerçekleştirilmesini sağlamak, yapay zekanın görevi olacak.
İrili ufaklı birçok girişim, işletmelerin muhasebe – finans ihtiyaçlarını karşılayacak daha akıllı yazılımlar/uygulamalar üzerine çalışıyor. Bu girişimlerin muhasebe mesleği açısından dikkat çeken en önemli özelliği, birçoğunda halihazırda herhangi bir muhasebe uzmanının aktif biçimde çalışmıyor oluşu.
Yani tamamen yazılımcılardan oluşan girişimler, muhasebe çözümleri üreterek işletmelerdeki muhasebe fonksiyonunu üstleniyor ve başarıyla bu sorumluluğun altından kalkıyor.
Paraşüt.com, Türkiye’de faaliyet gösteren ve KOBİ’lere odaklanan bulut tabanlı bir online muhasebe yazılımı. Kullanıcı sayısını ve yazılımın yeteneklerini her geçen gün hızla artırmayı başaran önemli bir Start-Up. Bu yazıyı hazırlarken görüştüğüm Paraşüt.com kurucu ortağı ve CEO’su Sean Yu, muhasebe uzmanlarına (SMM veya YMM) sadece yazılım geliştirme aşamasında ve ihtiyaç duyduklarında danıştıklarını ancak girişimde halihazırda tam zamanlı olarak çalışan muhasebe uzmanı olmadığını belirtti. Mesleğin geleceğini çok iyi özetlediğini düşündüğüm bu tablo giderek yaygınlaşarak muhasebe uzmanlarının gelecekte ön plana çıkacak rolünü de aslında net biçimde ortaya koyuyor.
Daha az rutin işler, daha çok danışmanlık!
ACCA (Association of Chartered Certified Accountants) tarafından yayınlanan rapora göre 2025 yılına gelindiğinde akıllı yazılımlar geleneksel muhasebe süreçlerinin tamamını yönetebilir hale gelecek ve muhasebe uzmanlarının rakamlardan daha fazlasını görebilecek yeteneklere sahip olması gerekecek. Bu yeteneklere sahip olabilmek için ihtiyaç duyulan yetkinliklerin birinci sırasında ise ileri teknoloji uygulamalara ilişkin daha derin bir anlayışa sahip olmak sayılıyor.
Birçok meslekle birlikte muhasebe uzmanlarının da yakın gelecekte rutin işlerini, “öğrenen makinelere” ve diğer teknolojilere devrederek aslında en başından beri ağırlık vermeye çalıştığı görevine yani ortaya çıkan bilgiyi yorumlayarak yöneticiler için kritik karar destek danışmanlığına odaklanması gerekiyor. Dolayısıyla muhasebe uzmanlarının da geleneksel rollerin yerine makinelerle daha yakın ilişki içerisine girerek nasıl daha uyumlu çalışacaklarını keşfetmesi gerekiyor. Aslında bu uyuma giden en basit yol makinelerin dilini öğrenmekten geçiyor.
Yakın gelecekte dijital uygulamaların ve ileri teknolojinin muhasebe mesleğinde kaçınılması mümkün olmayan bir dönüşümü gerçekleştireceğine hemfikir olduğumuza göre bir muhasebe uzmanının hızlıca kendisini geleceğe hazırlayacak adımları atması gerekiyor.
Bu noktada atılacak en akıllı ilk adım,bu teknolojilerin rakip olarak algılanmasına yol açan bakış açısından kurtularak teknolojiyle uyumlu çalışma yollarını ortaya koymak olacaktır.
Diğer taraftan bu uyumu besleyebilmek için teknolojileri kullanma becerileri geliştirilmeli ve belki de en önemlisi, ACCA raporunda da belirtildiği üzere, rakamlardan daha fazlasını görebilmek için süreçlerden ziyade sonuca etki edebilecek çıktılara odaklanılması ve rakamların hem işletme içi hem de işletme dışı birçok değişkeni de dikkate alarak daha anlamlı şekilde yorumlanması gerekiyor.
Özetle, aslında bu teknolojik dönüşüm muhasebe uzmanlarının işlerini zorlaştırmak bir yana dursun onlara uzun yıllardır daha güçlü sahip olmak istedikleri rol olan danışmanlık ve stratejik karar desteğinin kapılarını aralıyor.
